Göbeklitepe neden bu kadar önemli?
İnsanlık tarihini yeniden yazdıran olay. Bildiklerinizi unutun. Göbeklitepe sayesinde tarih yeniden yazılıyor.
2018 yılında Unesco’nun dünya mirası listesine aldığı Göbeklitepe nedir ve neden bu kadar önemlidir?
Şimdi sizi biraz geçmişe götüreceğim. Yaklaşık 12 bin yıl öncesine. Atalarımıza biraz göz atalım. Atalarımız avcı toplayıcı olarak yaşıyor. Avcı toplayıcı nedir? Yani yerleşik hayatta değiller, geziciler küçük gruplar halinde yaşıyorlar ve avlanarak veya buldukları yiyecekleri tüketerek hayatta kalmaya çalışıyorlar. Daha sonrasında neolitik çağa geçiyoruz. Neolitik çağ nedir? Yani yerleşik hayata geçmişiz artık. Daha fazla kalabalıklar halinde yaşıyoruz. Bundan 10 bin yıl öncesine tekabül ediyor. Bu tarihlerle biraz kafanızı yoracağım. Biz neolitik çağa geçtikten 1000 yıl sonra ateş yakabiliyoruz. Daha yazıyı bulmadık. Tekerleğin T’si bile yok ortada. Yani herhangi bir teknolojiden bile bahsedemiyoruz.
Buraya kadar her şey tamam. Fakat karşımıza şöyle bir şey çıkıyor. Bundan 25 yıl öncesine gittiğimizde Şanlıurfa’da bir bölge ortaya çıkıyor. Bu bölgenin ismi Göbeklitepe. Göbeklitepe sayesinde ise tarih yeniden yazılıyor. Tam olarak her şey 25 yıl öncesinde başladı. Göbeklitepe’de yapılan kazılar sonucunda yer altından tapınak olduğu tahmin edilen yapılar ortaya çıktı ve yeraltından ortaya çıkan yapıyla beraber bilinmezlik silsilesiyle karşılaşıyoruz. Ardı arkası kesilmeyen ve cevaplanamayan sorular.
Göbeklitepe inşa edildiğinde insanlık yerleşik hayatta değildi. Az önce de söylemiştik. Yerleşik hayata 10 bin yıl öncesinde başladık. Fakat bu yapı 12 bin yıl öncesine ait. Avcı toplayıcı olan bir toplum neden bir yapı inşa etsin ki? Bu sorunun cevabını ararken ise başka bir gerçekle yüzleştik. Çünkü karşımıza çıkan gerçek ise şuydu; 10 bin yıl önce değil 12 bin yıl önce yerleşik hayata geçtik. Yani bütün bildiklerimiz baştan yazılıyor. 10 bin ile 12 bin arasında ne kadar fark var diye düşünecek olursanız, şunu unutmayın biz 2020 yılındayız ve 2000 yıl öncesinde İsa’nın doğumuna kadar olan büyük bir süre. Şimdi o 2000 yıllık farkı tarihte bir düşünün. Muazzam, akıl almaz bir fark.
Daha ilginç bir yanı ise tıpkı mısır piramitleri gibi, nasıl inşa edildiğine dair büyük şüpheler var. Çünkü bu Göbekli Tepe’de “T” şekline benzer devasa sütunlar var. Yüksekliği 6 metreye, ağırlığı ise 60 tona kadar çıkabiliyor. Bu kadar büyük ve ağırlıktaki bir taşı nasıl oldu da oraya yerleştirebildiler?
Üstelik “T” şeklindeki sütunlarla daire şekli yapmışlar. Bunu nasıl başarabildiler? Az öncede bahsetmiştik, ortada tekerlek yok, basit makine yok, iş makinesi ise zaten yok. Nasıl yapıldığı gizemini hala koruyor. Bir diğer yanı ise kullanılan taşlarda hayvan figürleri olması. Tamam, hayvan figürleri varda daha öncede vardı. İşte karşımıza çıkan ilk kabartma hayvan figürü. Bunu yanı sıra ise o hayvan figürlerinin yanında ilk defa kadın figürü karşımıza çıkıyor. Doğum yapan bir kadını çizmişler.
Bize ne anlatmak istiyorlar? Bize vermek istedikleri mesaj ne? Biz bakıp neyi göremiyoruz acaba? Burası neden inşa edildi? Göbeklitepe’yi 2 bin yıl aktif şekilde kullandılar ve arkasından üzerini kapattılar. Peki neden? Bilinmezlik sinsilesine bir tane daha ekliyoruz. Urfa bölgesinde yaşayan halk o tepeyi kutsal kabul ediyor. Hastaları varsa iyileştirmek için o tepeye götürüyorlar. Çocuğu olmayan insanlar yine o bölgeye gidip kendine şifa arıyor. Bir duasının kabul olmasını isteyenler yine o bölgede soluğu alıyor. Burada işin ilginç tarafı nedir biliyor musunuz? İnsanlar toprağın altında ne olduğunu bilmeden o bölgeyi kutsal kabul ediyorlar. Yani bölgenin kutsallığı 12 bin yıl boyunca bize ulaşmış, fakat 12 bin yıl boyunca toprağın altında ne olduğunu bilmiyorduk. Ta ki 25 yıl öncesine kadar. Göbeklitepe’yi asıl önemli yapan şey ise, hani bahsetmiştik ya biz yerleşil hayata tam 10 bin yıl önce geçtik diye, işte insanlık tarihi Göbeklitepe’yle yeniden yazılıyor. Yani kısacası Göbeklitepe yerleşik hayata geçmenin ilk kanıtı.
Göbektepe bizim topraklarımızda olmasına rağmen yeterince önemi göstermiyoruz. Bütün dünya ise gözü Göbekli Tepe’de merakla çıkacak sonuçları bekliyor. Çalışmalar hala devam ediyor. Göbeklitepe’nin ne için yapıldığını ise hala daha bilemiyoruz maalesef. Fakat yürüttüğümüz tahminler sonucunda ise tapınak olduğu tahmin ediliyor. Son ilginçlik sinsilemizden ise şunu ekleyelim; bu yapıdan çevresinde henüz gün yüzüne çıkarılmayı bekleyen 14 tane daha yer var.
İnsanlar bunu neden inşa etmişti hep birlikte zaman içerisinde öğreneceğiz. Göbeklitepe ne için yapıldı nasıl yapıldı hala gizemini korumakta. Daha sağlıklı bilgiler elde edebilmek için çalışmanın sonlanmasını beklememiz gerekiyor. Buna ömrümüz yeter mi bilemiyorum. Fakat tek bildiğim şey ise insanlı tarihi hakkında çok az şey bildiğimizdir.
