Domates zehirli mi?

Herkesin zengin fakir demeden yiyebildiği bir sebzedir domates. Fakat bundan 350 yıl önce abi yemeğin salçası fazla olmuş ya da bir menemen olsa yesek gibi cümlelerle karşılaşmamız imkânsızdı. Neden mi? İlginç gelecek ama kimse daha domatesi bilmiyordu.

Bir tek domates mi? Mısır, patates, biber ve mantar.

Amerika’nın keşfiyle bizler başka şeyler de keşfettik. 15. Yüzyılda domates sadece süs bitkisi olarak tanımlandı. Avrupa’ya 16. Yüzyılda, 17. Yüzyılda Osmanlıya geldi. Rivayete göre İbrahim Müteferrika sadece matbaayı değil domatesi de getirdi. Bir başka rivayete göre Macar bir tüccarın getirdiği söylenir. Ama bir gerçek var domatesi biz çabuk kabullenmedik. Tıpkı tüm dünya gibi. Çünkü yeşil tüketiyorduk. Kırmızı halinin zehirli olduğu düşünüyordu. Bunu sebebi Avrupa’da kullanılan tabaklarda kurşun olduğu için, domates de yüksek asite sahip olduğundan kaynaklı kurşunla etkileşime girip yiyenleri zehirliyordu.

Peki, biz ne yaptık?

Pişirdik, dolmasını yaptık, ezdik suyunu çıkardık. Fakat olmadı lezzetli değildi. Yeşil halini beğenmedik. Fakat bir anlayış yüzünden kırmızı haline de bir türlü dönemedik. Bir şeyin rengi sarıysa hastalıklı, kırmızıysa zehirli ve çok daha kötüsü yine kırmızıysa şeytan meyvesi ve yenmesi uygun değildir düşüncesi.

Domates deyince çok uzun yıllardır varmış gibi düşünüyoruz. Aslında çok yeni. Dedik ya hani menemen yoktu diye. Hem domates yok, hem biber yok. Biber de Amerika kökenli bir sebze. Dünya yine 16. Yüzyılla tanıştı. Bunların yanına ek bir de patates. Patates de Amerika kökenli bir yiyecek. Herkesin aklına aynı soru gelmedi mi? O yok bu yok ne yedi bu insanlar? Çünkü günümüzde hemen her yemeğimizde biber ve domates var. Domates yoksa salçası var.

Fatih Sultan Mehmet Domates ile suikasta uğradı mı?

Bir rivayete göre Fatih Sultan Mehmet’in domates ile zehirletilmeye çalışıldığına dair iddialar var. Fakat Fatih döneminde domatesi bilen hiç kimse yoktu maalesef. Bu iddianın doğruluk payı yok denecek kadar az. Fatih’ten 200 yıl kadar sonra geldi domates.

Bir de mısır meselesi var.

Mısır hayatımızda çok önemli bir yere sahip olmasına rağmen en çok tükettiğimiz yanı yağı. Mısırında anavatanı Amerika. Onun tarihi 350 yıldan önce yoktu.

Gelelim mantar konusuna.

Mantar her yerde vardı. Aranızda mantarı çok sevenler varsa yaşı 80 üzeri olan insanlara bir sorun. Çocukluğunda mantar yemişler mi? Mantar sadece hayvan yemi olarak kullanıldı. Sadece çok fakir aileler yiyecek bulamadıklarında yerlerdi. Peki, sofralarımızdaki önemi ne zaman kazandı biliyor musunuz? 2. Dünya savaşından sonra. Kıtlık dönemi başlamıştı. Artık yenebilecek her şey yeniyordu. Bu olay sayesinde mantarın lezzeti keşfedildi. Vazgeçilmezler arasına girdi.